Vegan Beslenme Nedir?
Vegan beslenmeyi tanımlamak ve anlamlandırmak için vejetaryen beslenmenin ne olduğu bilmek gerekir. Vegan beslenme, vejetaryen beslenmenin bir türü olarak ele alınabileceği gibi genel görüş itibariyle tek başına ele almakta mümkündür.
Vejetaryen beslenme eski çağlardan beri tercih edildiği ve uygulandığı bilinmekte olan bir beslenme şeklidir. Bireylerin vejetaryen beslenmeyi tercih etmelerinin sebepleri arasında dini ve ekonomik nedenler veya hayvansal kaynaklı besinlerin tadını/dokusunu sevmemek gibi tercihler gelmektedir.
Vejetaryenlik; Türk Dil Kurumu tarafından Fransızca kökenli bir kelime olarak “etyemez” şeklinde tanımlanmıştır. Bu beslenme şeklinde bireyler diyetlerinden hayvansal kaynaklı et, et ürünleri, kümes hayvanları ve ürünlerini ve deniz ürünlerini diyetlerinden kısmen veya tamamen çıkarırlar. Yirminci yüzyıl itibariyle bu beslenme şeklinin daha çok kabul görmesinin ve tercih edilmesinin sebepleri arasında etik düşünceler, hayvan hakları, çevreyle ilgili sorunlar kaynaklı kaygılar ve sağlığa olumlu etkileri gelmektedir.
Vejetaryen beslenen bireyler günlük besin ihtiyaçlarını tahıllar, kuru baklagiller sebzeler, meyveler ve yağlı tohumlar gibi besinlerden elde ederler.
Tüketilen hayvansal ürün türüne göre vejetaryen çeşitleri bulunmaktadır. Kimisi sadece kırmızı et yer iken, kimisi etin ve yumurta yemeyip, süt ve süt ürünlerini yemekte veya yumurta yiyip süt ve süt ürünlerini yememektedir
| BESLENME TÜRÜ | TANIMI |
| Semi-vejetaryen (Flexitaryen) | Bazen kırmızı et, kümes hayvanları veya balık vb. deniz ürünleri tüketir. |
| Pesko-vejetaryen | Diyetinden kırmızı et ve kümes hayvanlarını çıkarır, balık vb. deniz ürünlerini tüketir. |
| Lakto-ovo-vejetaryen (LOV) | Diyetinden tüm et türlerini çıkarır, süt ve süt ürünleri ile yumurta tüketir. |
| Ovo-vejetaryen (OV) | Diyetinden tüm et türleri ile süt ve süt ürünlerini çıkarır, yumurta tüketir. |
| Lakto-vejetaryen (LV): | Diyetinden tüm et türlerini ve yumurtayı çıkarır, süt ve süt ürünlerini tüketir. |
| Polo-vejetaryen; | Bitkisel besinler yanında sadece kümes hayvanlarını tüketirler. |
Vegan beslenme vejetaryen beslenmeden daha keskin çizgilerle ayrılır. Veganlar bal dahil olmak üzere hayvansan kaynaklı gıdaların hiçbirini tüketmezler. Vegan beslenenler; kırmızı et, beyaz et, balık, yumurta, bal, süt, peynir, tereyağı, margarin, jelatin, yoğurt, ayran ve kefir gibi hiçbir hayvansal gıda tüketmemekle beraber, hayatlarının hiçbir alanında hayvansal kaynaklı hiçbir ürünü kullanmazlar. Buna deri cüzdan, deri kemer, deri çanta, kürk, süet, ipek, yün gibi ürünleri örnek vermek mümkündür. Veganlar hayvanların insanlar için olmadığını savunurlar bir bakıma hayvan sömürüne karşı bir yaşam biçimi geliştirmişlerdir.
Vegan beslenmede besin çeşitliliği azaldığı için beslenme düzeninde bazı vitamin eksiklikleriyle beraber protein, omega3 ve madensel madde eksiklikleri görülebilir.
B12 (Kobalamin ) Eksikliği: Kobalamin üretimi vücut tarafından yapılamaz, bu yüzden de dışarıdan alınması gerekmektedir. Kobalamin çoğunlukla hayvansal besinlerde bulunduğu için vegan beslenme anlayışında B12 vitamin eksikliği görülebilir.
Kalsiyum Eksikliği: Kalsiyum, süt ve süt ürünlerinden karşılandığından dolayı vegan beslenmede yeri yoktur. Kalsiyum kemik ve iskelet sisteminde önemli görevlere sahiptir. Diş ve kemiklerde depolanır. Vegan beslenmede kalsiyum eksikliği görülebilir.
İyot eksikliği: Tiroit hormonlarının sentezlenmesinde ve tiroit bezlerinin düzgün çalışmasında öneli bir yeri olan iyot deniz ürünleriyle birlikte süt ve süt ürünlerinde bulunmasından dolayı vegan beslenen bireylerde eksikliği görülebilir.
Demir eksikliği: Demir, hem hayvansal kaynalı hem de bitkisel kaynaklı besinlerde bulunabilir fakat hayvansal kaynaklı besinlerde daha yüksek oranda bulunduğu için vegan beslenme anlayışını benimsemiş bireylerde eksikliği görülebilir.Protein ve Omega3 Kaynağı Bitkisel Kaynaklı Besinler
| ÜRÜN | İÇERİK |
| Mercimek | 100 gram da 9 gram protein bulunmaktadır. |
| Tofu | 100 gram da 8 gram protein bulunur. |
| Börülce | 10 gram da 8 gram protein bulunur. |
| Soya sütü | 100 gram soya sütünde 8 gram protein bulunur. |
| Bezelye | 200 gram bezelye yemeğinde 8 gram protein bulunur. |
| Enginar | 100 gram porsiyonda 3,3 gram protein bulunur. |
| Brokoli | 100 gramda 4 gram protein bulunur. |
| Badem | 2 çorba kaşığı badem de 7 gram protein bulunur. |
| Nohut | 100 gram porsiyonda 6-8 gram protein bulunur. |
| Chia Tohumu | 14 gramda 2.496 gram omega |
| Keten Tohumu | 1 yemek kaşığında 1.597 gram omega |
| Ceviz | 100 gramda 9.080 gram omega |
| Ispanak | 100 gramda 92 gram omega |
| Karnabahar | 100 gramda, 167 gram omega |
| Brüksel Lahanası | 100 gramda 173 gram omega |
| Yaban Mersini | 100 gramda 112 gram omega |
Vegan hayat anlayışınıbenimseyip aynı zamanda sağlıklı bir birey olmak oldukça mümkündür. Yapılması gereken hayvansal kaynaklı besinlerden alınması gereken protein, vitamin ve madensel maddelerin hangi bitkisel kaynaklı besinlerden karşılanacağını bilip buna göre özel menüler hazırlamaktır.